Welke soort hulp?

Eigen aan de jeugdhulp is het modulair karakter van de hulp en ondersteuning. Zorg op maat betekent dat een jongere verschillende hulpvormen kan combineren. Van diagnostiek, dagopvang, verblijf, (context)begeleiding tot aangepaste therapie.

Om die reden kunnen onderstaande cijfers niet altijd opgeteld worden en is de teleenheid voornamelijk het aantal dossiers en niet het aantal unieke kinderen en jongeren. Jongeren kunnen in het zelfde jaar verschillende dossiers lopende hebben per hulpvorm en dit ook combineren met andere hulpvormen.
We bespreken hier in eerste instantie begeleiding en verblijf, de twee grootste hulpvormen.

Aantal begeleidingen (2019-2021, dossiers/unieke minderjarigen)

Begeleiding is een ambulante of mobiele hulp- en ondersteuningsvorm die gecombineerd kan worden met andere vormen van hulp. Zo krijgt iedere jongere die verblijft in een jeugdhulpvoorziening van Opgroeien, een pleeggezin of een gemeenschapsinstelling ook de module begeleiding. Bij de voorzieningen erkend door het VAPH kan daar apart of gecombineerd gebruik van worden gemaakt.

Hieronder vind je het aantal begeleidingen per sector voor de afgelopen twee jaren, voor kinderen en jongeren tussen 0-25 jaar. De teleenheid is het aantal dossiers/zorgperiodes, behalve bij het VAPH, waarbij het gaat om unieke kinderen die begeleid zijn bij de MFC en in de Rechtstreeks Toegankelijke Hulp (RTH, 0-21 jaar).

Bij de CGG zien we een lichte stijging tussen 2020 en 2021, na een eerdere daling. Bij de MFC zien we een daling na een eerdere lichte stijging, te verklaren door de effecten van de corona-pandemie. Als kinderen en jongeren thuis verbleven in plaats van in de voorziening of de dagopvang kon niet doorgaan is er wel maximaal ingezet op begeleiding. Corona verklaart wellicht ook grotendeels de stijging na de daling bij de RTH; een aantal gezinnen hadden in 2020 niet de stap gemaakt of verhoogde drempels ervaren om in corona tijden RTH begeleiding op te starten. Die situatie normaliseerde zich in 2021.

Daarnaast kregen 9.146 kinderen en jongeren in 2021 dagondersteuning van een voorziening van het Vlaams agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH). Deze ondersteuningsvorm is combineerbaar met de ondersteuningsfuncties verblijf en/of begeleiding

Pleegzorg kende in het aantal begeleiding een lichte groei, parallel met alle andere indicatoren voor pleegzorg.

Het aantal begeleidingen bij de voorzieningen jeugdhulp Opgroeien (exclusief pleegzorg) kende een grote groei: van 14.497 in 2019 tot 17.353 in 2021, een stijging die net als bij de totale cijfers grotendeels te maken heeft met de opname van de CKG's in deze cijfers en de overheveling van de OBC's en de GES+ voorzieningen van het VAPH (MFC) naar Opgroeien. Ook hier spelen onderliggend corona-effecten mee: waar verblijf minder mogelijk was, is er extra ingezet op begeleiding

Ook bij de CAW's en specifiek de deelwerking het JAC, zien we een stijging over de voorbije twee jaren, grotendeels te verklaren door de lastige corona-situatie. Jongeren hadden minder mogelijkheden tot ontspanning, ontmoeting en peerondersteuning. Dit in combinatie met ouders die vaker thuis waren (thuiswerk of tijdelijke werkloosheid), maakte dat de nood aan begeleiding steeg. Steeds terugkerende thema’s bij deze begeleidingen zijn relationele problemen, zelfbeeld en psychisch (on)welbevinden.
In de tweede helft van 2020 zette het JAC ook extra in op face-to-face contacten. Een aantal jongeren had hier duidelijk nood aan vanuit een online-moeheid.

^{Noot: de cijfers van de vertrouwenscentra kindermishandeling (VK) slaan op de reguliere werking.}

^{Noot: binnen de Multifunctionele centra (MFC's) zijn de observatie- en behandelcentra (OBC) en de GES+ voorzieningen van het VAPH naar Opgroeien overgeheveld. Ook de werking van de CKG wordt sinds 2020 mee bij de voorzieningen jeugdhulp Opgroeien geregistreerd. Dat verklaart een aantal schommelingen in de cijfers.
Noot: de cijfers VAPH slaan op unieke kinderen en jongeren, niet op dossiers.}

Aantal dossiers verblijf (2019-2021, dossiers)

Kinderen en jongeren kunnen voor kortere of langere tijd buiten hun eigen huis worden opgevangen, (uithuisplaatsing). Dit kan in een residentiële voorziening uit diverse sectoren of in een pleeggezin. Ook deze module kan gecombineerd worden met andere hulpvormen waardoor cijfers niet kunnen opgeteld worden.

De grootste schommelingen tussen 2019 en 2020 zijn te verklaren door de opname van de CKG's in de cijfers jeugdhulp Opgroeien en de overheveling van de OBC's en de GES+ voorzieningen van het VAPH (MFC) naar Opgroeien.

Onderliggend zien we wel, bij de diverse sectoren, de effecten van de corona-pandemie die zowel de instroom, doorstroom en uitstroom hebben beïnvloed en de globaal dalende trend mee verklaart. Minder opnames, maar tijdelijk ook minder beschikbare capaciteit door de nodige sanitaire maatregelen. Zeker tijdens de eerste lockdown in het voorjaar van 2020 waren er minder dossiers verblijf. Enkel bij pleegzorg is er in totaal een stijging, parallel met alle indicatoren pleegzorg. In 2021 is de situatie min of meer gestabiliseerd. Er zijn wel diverse signalen in diverse sectoren over verminderde uitstroommogelijkheden (bijv bij jongvolwassenen omwille van gebrek aan goedkopere woningen) waardoor er minder nieuwe opnames mogelijk zijn.

Noot: De afkorting IPO slaat op de Internaten met Permanente Openstelling uit het GO!-onderwijs.

^{Noot: binnen de Multifunctionele centra (MFC) zijn de observatie- en behandelcentra (OBC) en de GES+ voorzieningen van het VAPH naar Opgroeien overgeheveld. Ook de werking van de CKG wordt sinds 2020 mee bij de voorzieningen jeugdhulp Opgroeien geregistreerd. Dat verklaart een aantal schommelingen in de cijfers.
Noot: de cijfers VAPH slaan op unieke kinderen en jongeren, niet op dossiers.}

Bronnen:

VAPH: geïntegreerde registratietool, VZ Jeugdhulp Opgroeien: BINC, CKG: Registratiesysteem CKG’s, VK: Registratiesysteem VK’s, CGG: Beleidsinformatie Zorg en Gezondheid, CAW: We-dossier, GI: DOMINO, Internaten: registratie door het GO!