Uithuisplaatsing voor kinderen én hun ouders

Het stond in de beleidsnota van de minister en het agentschap Opgroeien heeft het meteen opgepikt en in een pilootfase uitgewerkt.

De mosterd komt uit Nederland. Hoe verloopt het daar precies?

Lore Vanneste (Opgroeien): “Het concept van een gezamenlijke uithuisplaatsing bestaat in Nederland al meer dan tien jaar. Het heet daar Kings, wat staat voor Kind IN Gezond Systeem. De hulpverlening gaat er vanuit dat je een gezin pas pedagogisch kan ondersteunen als het systeem ook gezond is. Dat inzicht is gegroeid. Uithuisplaatsing van enkel kinderen bleek niet altijd effectief. De uitstroom bleef moeilijk en ouders konden niet altijd meegenomen worden in een traject. De werking is dan omgegooid: eerst werden kinderen samen met hun ouders opgenomen voor een intensieve therapie om hun trauma’s te verwerken en dan pas kon gestart worden met pedagogische ondersteuning. Die aanpak blijkt ook effectiever te zijn.”

In Vlaanderen zijn we ook gestart. Volgens dezelfde principes?

Vanneste: “Ja, met die nuance dat we bescheiden opstarten met een beperkt budget. We gaan aan de slag met jaarlijks 6 gezinnen die elk 6 maanden heel intensief begeleid worden. Het pilootproject evalueren we na twee jaar. Het verschil met Nederland is ook dat het daar vertrekt vanuit de geestelijke gezondheidszorg en dat wij in Vlaanderen het vanuit de jeugdhulp initiëren, meer bepaald de centra voor integrale gezinszorg (CIG) die al voor de specifieke doelgroep voor jonge ouders en alleenstaande tienermoeders ervaring hebben met een gezamenlijke plaatsing.”

Therapeuten vanuit de ggz maken integraal deel van het begeleidend team. Er moet ook niet ‘gewacht’ worden op elkaar

Toch maakt de samenwerking tussen jeugdhulp en ggz dit project uniek?

Vanneste: “Absoluut. Therapeuten vanuit de ggz maken integraal deel van het begeleidend team. Er moet ook niet ‘gewacht’ worden op elkaar, wat je soms ervaart bij andere trajecten. Die intense samenwerking bezorgt ons soms wel wat administratieve kopzorgen omdat statuten en regelgeving niet altijd op elkaar zijn afgestemd. Maar die muren tussen de sectoren zijn we ondertussen ook aan het slopen. (lacht).”

Een uithuisplaatsing blijft sowieso ingrijpend. Is het niet verstandiger (én goedkoper) om gezinnen intensief thuis te begeleiden in plaats van een nieuwe residentiële hulpvorm uit te werken?

Vanneste: “Het Nederlands voorbeeld leert dat een plaatsing echt wel noodzakelijk is om zich volledig te kunnen concentreren op de behandeling en ondersteuning. Even letterlijk weg van alles dat in de weg zit. De duurtijd van de opname is daar wel gevoelig ingekort. Gestart op 6 maanden met 2 tot 3 uur therapie per week, zitten ze nu aan een 6-tal weken met 2 tot 3 uur therapie per dag. Kinderen gaan dan ook niet naar school of ouders niet naar hun werk. In ons Vlaams project, dat we Intenco hebben gedoopt, starten we nu ook aan een plaatsing voor 6 maanden, maar gaan de kinderen wel gewoon naar school. We volgen veder op of we die termijn kunnen inkorten. Dat zal onze ervaring uitwijzen.”

De hulpverlening gaat er vanuit dat je een gezin pas pedagogisch kan ondersteunen als het systeem ook gezond is

Er zijn voorlopig twee CIG’s betrokken bij Intenco: het Gentse CiG Sint-Jan-Baptist en De Shelter in het Leuvense. Hebben zij een bepaalde doelgroep voor ogen voor dit project?

“In Nederland richt met zich op kinderen met trauma’s na kindermishandeling of verwaarlozing. Wij werken niet met uitsluitingscriteria. Elk gezin kan in aanmerking komen. Het Gentse Sint-Jan-Baptist heeft ondertussen wel wat ervaring met het intensief begeleiden van Roma-gezinnen, maar op zich is de doelgroep veel breder.”

Wat brengt de toekomst? Kan dit model op termijn een alternatief zijn voor een reguliere plaatsing?

“Het is nog veel te vroeg voor dit soort conclusies. Voorlopig is dit een aanbod naast de andere vormen van hulpverlening. Corona heeft het ons niet makkelijk gemaakt, maar toch werken we veel enthousiasme op het terrein. In eerste fase doen we aan kennisdeling en maken van verbindingen. Zo zullen binnenkort alle CIG’s met dit concept aan de slag kunnen gaan binnen hun reguliere werkingen.”